حوزه مقاومت بسیج کارکنان
طب حکیمانه اسلامی ــ ایرانی برای حسن روزه‌داری و تقویت پیکر آدمی، الگوی متناسب با هر طبعی را دارد و ضمن ارائه یک الگوی یک‌نواخت برای همگان، با تکیه بر مزاج‌شناسی و به‌تناسب طبع هر کسی دستورهای ویژه‌ای دارد؛ در ادامه تدابیر عمومی هر طبع را به‌اختصار توضیح می‌دهیم:
۱٫ سحری مقوی و با طبع گرم بخورید
از سحری کم نگذارید! متأسفانه در روزگار ما، به‌دلیل افطاری دادن، افطاری‌ها مقوی شده و در مقابل سحری خوردن، به حاشیه رفته است؛ اگر فرصت کافی برای پخت‌وپز سحری ندارید، نترسید اما، نان و پنیر یا نان و ماست هم نخورید که قوت ندارد؛ برای سحری آماده و ساده، ارده‌شیره یا خرما با نان، یا بادام، یا نخودچی و کشمش، خوراک مقوی و پرانرژی هستند و تا افطار قوت لازم را به شما می‌دهند؛ اگر فرصت پختن دارید، آبگوشت، فسنجان، کله‌پاچه، قرمه‌سبزی، قیمه، هلیم و… هم نخورید.
۲٫ سحری را زود بخورید
تا می‌توانید بکوشید حداقل نیم ساعت بین سحری خوردن و اذان صبح فاصله داشته باشید تا هم به نیایش سحرگاهی برسید، هم فرصت خوبی برای نوشیدن و بستن راه عطش؛ زیرا خوراکی که ما پیشنهاد کردیم، اسباب تشنگی را تقویت می‌کند، بهتر است فاصله خوردن و نوشیدن از جمله در سحرگاه، آن‌قدر باشد که هضم اول پایان یابد و کار معده تمام شود و با ریختن آب خنک یا نوشیدن با طبع سرد، معده آسیب نبیند.
۳٫ کم ولی خوب بنوشید
این اشتباه است که برای پرهیز از عطش باید زیاد آب بخورید؛ بهتر است با آب اندکی آبلیمو یا سرکه میل کنید؛ اگر تخم شربتی، تخم ریحان، یا خاکشیر هم داشتید، این اقلام ذخیره آب بدن را نگه می‌دارند؛ آب سرد و یخ به‌ویژه پس از غذای چرب و شیرین هم نخورید حتی می‌توانید با افزودن چند قطره آب لیمو یا آب نارنج یا آب غوره به چای یا هر دمنوش دیگری از حرارت کبد در طول روز بکاهید و عطش احتمالی را آرام کنید.
۴٫ بدون نوشیدن، عطش را درمان کنید!
اگر در طول روز، گرفتار عطش شدید، ذکر شریف «لا اله الا الله» از عطش شما کم می‌کند همچنین بکوشید در سایه باشید، سایه‌سار درختان دارای طبع خنک، مانند بید، عطش را خوب رام می‌کند؛ نگاه کردن به رنگ سبز و انگشتر فیروزه نیز از عطش می‌کاهد؛ حکمای گذشته مانند «سید میر علی‌نقی شریف»(ره) برای کاهش عطش صحراگردان حتی در دهان گذاردن انگشتر فیروزه و نیز نقره و مروارید را هم توصیه می‌کردند؛ بوئیدن عرق بید و عرق بیدمشک یا دستمال آغشته به ماست یا سرکه نیز عطش شما را کم می‌کند.
۵٫ بدون خوردن، گرسنگی را کم کنید!
یاد گرسنگی روز رستاخیز شما را در تحمل گرسنگی روزه ماه رمضان یاری می‌کند همچنین بوییدن عطر گل محمدی، خرما، نخودچی، بادام هم اندکی از سردرد و ضعف ناشی از گرسنگی را کم می‌کند زیرا مغز از راه بوییدن نیز تغذیه میشود، به همین جهت است که برای مهار سودای زیاد مغز یا افسردگی شدید با استشمام بوی خوش، مغز بیمار را برای غلبه بر سودازدگی تغذیه می‌کنیم.
۶٫ تحرک را کم کنید
در طول روز ماه رمضان، تحرک خود را کم کنید تا سلولهای بدن نیاز به آب و غذای مضاعف نداشته باشند مخصوصاً تحرک شدید که موجب تعریق هم میشود، رطوبت بدن را به‌شدت می‌کاهد؛ بهتر است ورزش و جنب‌وجوش و تکاپوی جدی را برای بعد از افطار برنامه‌ریزی کنید.
۷٫ جورواجورخوری نکنید
از مصائب افطاری دادن در روزگار ما، پیشکش کردن انواعی از غذاهای رنگارنگ است در حالی که جورواجورخوری، بلای روزه‌دار است؛ به‌همین دلیل است که برخی از روزه‌داران در ایام پایانی ماه مبارک رمضان با افزایش کبد چرب یا نارسایی معده به‌استقبال عید فطر می‌روند! افطاری ساده نه‌تنها با صرفه‌جویی ملازمه دارد که برای حفظ سلامت روزه‌دار لازم است؛ برای همین اگر هم مجبور شدید در سفره مهمانی برای به‌دست آوردن دل میزبان، خوراک متنوع تناول کنید، به معده خود بین افطاری و شام، یک ساعتی فرصت بدهید، به‌ویژه سرد و گرم خوردن و چرب و شیرین روی معده ریختن، بسیار مضر است.
۹٫ با سردخوری افطار نکنید
نوشیدن آب یخ، خوردن ماست یا سالاد یا هندوانه یا خیار یعنی تحمیل سردی شدید بر معده گرسنه؛ برای اینکه از دستگاه گوارش خود به‌سبب تحمل چند ساعت گرسنگی تقدیر کنید، با خوراک گرم و لطیف از آن پذیرایی کنید خرما و یک نوشیدنی گرم مانند آب داغ یا شیر داغ همراه با اندکی گلاب، بهترین پذیرایی از معده روزه‌دار است البته ماست و سالاد یا هندوانه و نیز شربت بیدمشک، کاسنی یا شاطره هم برای کاستن از عطش در روز بعد و هم بهبود کارکرد کبد، مفید است اما تناول این خوراک سرد را به حداقل یک ساعت بعد از افطار موکول کنید.
۹٫ برای تقویت معده بکوشید
اگر زخم معده و اثنی‌عشر، سوزش معده، آروغ شدید یا برگردان (رفلاکس) معده دارید، معده خود را با عرق نعناع یا عرق زیره یا عرق زنیان همراه با عسل یا نبات، تقویت کنید؛ بهترین معجون برای تقویت معده این ترکیب ساده است؛ یک قاشق تخم بارهنگ را در یک لیوان عرق نعناع، ۲۰ دقیقه بجوشانید و پس از اینکه ولرم شد با یک قاشق عسل، آخر شبها میل کنید؛ بدین ترتیب معده شما قوی میشود؛ همزمان از سرخ‌کردنی، ادویه‌های تند، ترشی‌های تیز، ماست و سرکه، کمتر استفاده کنید تا کارکرد معده شما بهبود یابد.
محمدمهدی شیرمحمدی؛ پژوهشگر و مؤلف طب سنتی
منبع: تسنیم